Nederlander in Berlijn
Hoe is het om te leven als Nederlander in Berlijn? Twaalf jaar geleden vertrok Martine naar Berlijn. Tweemaal eerder woonde ze in Oostenrijk, waardoor ze de Duitse taal goed beheerst. Nu woont ze samen met haar man, twee zoons (2 en 8) en stiefzoon (15) in het westen van Berlijn.
Nederlandse trekjes
Omdat ze in Oostenrijk heeft gewoond, ligt de taal haar goed en ging de overgang naar het nieuwe land relatief gemakkelijk. Van haar Nederlandse gebruiken werd ze zich in Duitsland pas bewust. “Je merkt dat je bepaalde dingen doet, omdat je die vanuit je eigen cultuur en normen en waarden hebt meegekregen. Deze normen en waarden blijken sterk in jezelf verankerd”. Tijdens de verbouwing van haar huis door een Duitse aannemer kwam haar eerste ergernis om de hoek kijken: “Ze zijn totaal niet zelfstandig! Bij elk plintje vragen ze aan mij hoe zij het aan moeten pakken, dat kan toch niet!” Uiteindelijk koos ze voor een Nederlands bedrijf die de klus klaarde. “Die communiceerden wel op de manier die ik gewend was”.
De Berliner Schnauze
Martine denkt dat de manier hoe mannen en vrouwen met elkaar omgaan mogelijk ook anders werkt in de Duitse cultuur. Dat merkt ze bijvoorbeeld tijdens een bezoek aan de supermarkt. “In Nederland maak ik vaak een grapje bij de kassa, of er nu een mannelijke of een vrouwelijke kassière achter de toonbank zit. In Berlijn gaan mensen niet op die manier met elkaar om. Als ik een grapje maak tegen een vrouw is dat oké, maar als ik dezelfde grap tegen een man maak, word ik raar aangekeken. Als vrouw wordt de deur voor je open gehouden, alsof je 50 jaar terug de tijd in gaat!” Ook vertelt ze dat het eerste contact met iemand in de winkel vaak afstandelijker is. “Bij de bakker zijn ze vaak kortaf en zeggen ze ‘ja?’ in plaats van ‘wat wilt u?’”. Die bruuske manier van communiceren staat in Berlijn bekend als de ‘Berliner Schnauze’.
Alles op een krijtbord
Ook in het schoolsysteem merkt Martine verschillen. “Het onderwijs is ouderwetser, zoals het bij ons 50 jaar geleden was: alles op krijtbord, niets op de pc”. Haar zoon in groep 5 kan naamvallen klakkeloos vervoegen, maar typen op een computer leren ze hem niet op school. “Ze gebruiken voor veel vakken geen boeken, maar stencils”.
Wacht af en observeer
Omgaan met dit soort verschillen vindt ze niet altijd even makkelijk. Martine’s advies aan de andere Nederlanders in Berlijn: ga er op een open manier mee om. “Besef je dat veel dingen op verschillende manieren kunnen”. Zelf neemt ze graag een observerende positie in. “Ik neem een afwachtende houding aan, waardoor ik voor mijn gevoel minder verantwoording hoef af te leggen. Op deze manier kan ik later een betere beslissing maken over wat ik ervan vind”.
Schrijven is mijn passie
Ook het delen van haar ervaringen door middel van schrijven helpt haar. De eerste jaren in Berlijn schreef Martine aardrijkskunde boeken voor een Nederlandse uitgever. Nu schrijft ze een blog over haar leven als Nederlander in Berlijn: www.berlijntje.nl. Ook richtte ze de Facebookgroep ‘Nederlandse mama’s in het buitenland’ op. “We hebben intussen meer dan 1100 leden. Omdat dit zo’n homogene groep is, leven de discussies enorm! Je leert van alles van elkaar. Bijvoorbeeld waar je Nederlandse kleding kan kopen, maar ook over andere gebruiken en andere culturen. Bij welke temperatuur zetten moeders bijvoorbeeld bij hun kind de muts op? Op die manier wordt je je erg bewust van je eigen cultuur”.
Ga de straat op
Ga je naar een ander land en wil je het land beter leren kennen? Probeer dan mensen te ontmoeten die eerder hetzelfde hebben gedaan. Martine’s overgang naar Berlijn ging relatief gemakkelijk. Zij kwam via de ambassade in contact met een dame die haar op de thee uitnodigde. Dat is nu een heel goede vriendin van haar. “Mijn vriendin was eerder naar Berlijn verhuisd en nam mij mee naar allerlei sociale evenementen. Zorg dat je zulke contacten opdoet of, in het geval van Berlijn: ga in ieder geval de straat op. Duitsers zijn erg aardig en gastvrij, zeker naar Nederlanders en dan is nieuwe contacten leggen geen enkele moeite”.
Sommige waarden neem je stiekem over
Wanneer ze haar zoon thuis ziet komen met zijn helm op, merkt ze dat ze toch meer Duitser is dan ze dacht. “In Nederland zou ik niet overwegen mijn kind een helm op te zetten op de fiets, maar hier neem ik Duitse normen en waarden over”. Ze heeft in Berlijn haar plek gevonden. “Niet alles is aangelegd en is niet elk kantje van de weg afgewerkt. Dit geeft mij een gevoel van vrijheid! Bovendien heb je hier echte (warme) zomers en echte (koude) winters, dus ik hoef niet meer terug!” Woon je als Nederlander in Berlijn? Bezoek ook een de website van een Nederlandse Vereniging ter plaatse.
