Het zal je niet ontgaan zijn. Begin vorige week kwamen twaalf mensen om bij een aanslag op het satirische Franse weekblad Charlie Hebdo. Twee gewapende mannen bestormden de vergaderzaal en openden het vuur. Onder de slachtoffers zijn cartoonisten, columnisten en andere medewerkers. Europa is in rep en roer. In Parijs werd een stille tocht georganiseerd, ‘De mars voor de republiek’, waarbij 3,7 miljoen mensen de straat op gingen om te demonstreren. De vijf miljoen exemplaren van het eerstvolgende nummer van Charlie Hebdo, die in zes verschillende talen verscheen, waren binnen minuten uitverkocht.
Waar was jij?
De aanslagen hebben een flinke invloed op mij en iedereen om me heen. Waar ikzelf twee weken geleden Charlie Hebdo nog niet kende, spookt het weekblad nu constant door mijn hoofd. De aanslag wordt ook in mijn woonplaats Londen groots herdacht. Monumenten als de Tower Bridge en Travalgar Square laten de drie kleuren van de Franse vlag zien en ook hier werd in groten getale gedemonstreerd. Europa staat net als Frankrijk in een stand van collectieve rouw.
Golven van verdriet
Rouw is een reactie op het verlies van een dierbare (DSM 5). Het geeft een gevoel van leegte en geeft ‘golven van verdriet’. Rouw is iets tijdelijks en de symptomen behoren na een paar weken weer af te nemen. Wanneer dit niet het geval is, kan men spreken van een persisterende complexe rouwstoornis of -wanneer de sombere stemming blijft aanhouden- van een depressie.
Collectieve rouw
Begeleid door beelden in de media zijn we de afgelopen weken in een staat van collectieve rouw. Identificatie met het slachtoffer, angst dat we hetzelfde mee zouden kunnen maken, angst voor terrorisme en het feit dat de aanslag in onze nabije omgeving plaatsvond zijn allemaal zaken die bijdragen aan het collectieve rouwproces. We zijn boos, verdrietig of bang. De combinatie van die verschillende gevoelens maakt dat velen de straat op gaan om steun te betuigen en te protesteren voor de voor ons fundamentele waarde van vrijheid van meningsuiting.
Angst voor terrorisme versus de vrijheid van meningsuiting
Als ik de angst voor terrorisme met mijn collega’s bespreek, probeer ik de situatie te rationaliseren: ‘de kans is groter dat je omkomt in het verkeer dan dat je betrokken bent bij een aanslag’. Wel ben ik me ervan bewust dat de kans op een aanslag in een wereldstad als Londen groot is. Toch overweeg ik niet om hier weg te gaan. Hoe mensen risico’s inschatten en daarnaar handelen, verschilt per persoon. Hoe ga jij om met de angst voor terrorisme? Ben je alerter? Pas jij je gedrag aan?
