Emigreren naar Roemenië
Arjan, 56 jaar, is gaan emigreren naar Roemenië en woont met zijn vrouw in Laslău Mare, een dorpje in Roemenië samen met zijn twee honden, een kat, kippen en konijnen. Hij is gediagnosticeerd met twee psychiatrische aandoeningen en vertrok naar Roemenië voor rust en een gezonder leven. Wat zijn Arjan zijn ervaringen met betrekking tot het leven in Roemenië en hoe gaat hij om met zijn psychiatrische achtergrond? In dit interview gaan we dieper in op deze vragen.
Ik weet dat ik een verhaal te vertellen heb
Arjan is Neerlandicus. Na de omwenteling van 1989 had Arjan de mogelijkheid in Roemenie bibliotheken en musea te bezoeken met oude handschriften, oude boeken uit de 15e en, 16e eeuw. Hij leerde daar zijn latere vrouw kennen in 1992. In 1996 trouwde hij en in 1998 gingen ze samen in Zutphen wonen. Rond 2000 werd zijn vrouw gediagnosticeerd met paranoïde schizofrenie. ‘Ze ging malen, kreeg waanvoorstellingen. Tweemaal is ze gedwongen opgenomen geweest. Ze weigerde medicatie. Het werd van kwaad tot erger. In 2004 is ze op therapeutische basis teruggegaan naar Roemenië. Na een half jaar werd ze aldaar ook verplicht opgenomen. Ze verblijft momenteel nog steeds in een gesloten psychiatrische afdeling van het streekziekenhuis’, Aldus Arjan. Na het vertrek van zijn vrouw had hun gezamenlijke behandelaar de mogelijk ook Arjan nader te beschouwen. De diagnose bipolaire stoornis werd gesteld. Ondanks de scheiding bleef Arjan van Roemenië houden. Hij ging in Roemenië tolken voor overheid en stichtingen uit Nederland. Al met al tot aan het emigreren naar Roemenië kwam hij er minimaal twee keer per jaar. Ook bleef hij regelmatig in het dorp van zijn ex komen, op die momenten dat hij haar in de kliniek bezocht. ‘Meer en meer kreeg ik de neighing naar Roemenië te verhuizen. Inmiddels was ik arbeidsongeschikt geraakt en door een erfenis kon ik in 2013 een huis kopen in het dorp van mijn ex, Laslău Mare, een dorp met ongeveer 400 inwoners.
Alles is hier meer op zijn gemak dan in Nederland, daarbij zijn de mensen erg gastvrij
‘Waar je in Nederland een cadeautje krijgt op je verjaardag, trekken Roemenen alles uit de kast: tafels vol hapjes en emmers met wijn. Het is gebruikelijk om altijd iets in de koelkast te hebben staan voor wanneer er iemand langskomt, anders ben je niet gastvrij!’ Er zijn ook andere verschillen met de Nederlandse cultuur: “Trots en eer zijn voor de mensen belangrijke begrippen”, stelt Arjan. ‘iemand uit het dorp probeerde hout uit mijn achtertuin te stelen en ik kwam erachter. In plaats van de politie te bellen, heb ik dit kenbaar gemaakt bij de gemeenschap. Dat is dé manier om het op te lossen, er heerst hier namelijk een soort van schaamtecultuur.’ Ook bij het geven van geschenken zie je dit terug: “het is gebruikelijk dat als je je vriendin in het openbaar een bosje bloemen geeft, je deze zelf vasthoudt om te laten zien dat zij deze bloemen van jou heeft gekregen”. Hij vindt het belangrijk om zich aan te passen aan de andere cultuur: “als ik om drie uur een afspraak heb, dan verwacht niemand hier dat je er stipt om drie uur zit; het is normaal om te laat te komen.’
‘Ik ben een Asperger en heb een bipolaire stoornis’
Zijn vakanties naar Roemenië waren voor hem in het begin op therapeutische basis. Hij omschrijft zijn bipolaire stoornis als volgt: “Ik heb last van hoge pieken en diepe dalen”. ‘Ik had erg extreem manische momenten: ik was mateloos in een hele hoop dingen. Of het nou een fles wijn was, of jus d’orange, alles ging op. Ook had ik door alle veranderingen last van diepe dalen; ik ben tussen 2006-2011 vier keer opgenomen geweest. Ik besloot hulp te zoeken bij een Nederlandse psycholoog om hiermee aan de gang te gaan. In 1992 kreeg ik een hersenbloeding en volgens de psychiater triggerde deze mijn bipolaire stoornis. Ik zag een aflevering van de Reünie. Een van de leerlingen vertelde Asperger te hebben. Ik zocht het begrip op en herkende me in de symptomen. Ik werd getest en scoorde vrij hoog op de Aspergerschaal en werd de diagnose gesteld.’
‘Je kracht ligt in je extremiteiten, maar je moet weten waar je beperkingen liggen’
‘Door mijn creativiteit kan ik bijvoorbeeld processen een nieuwe impuls geven, zo zette ik een buurtbedrijf op voor een stichting in Zutphen. Daarbij kan ik heel precies werken; als grafisch vormgever, wanneer ik bijvoorbeeld van duizenden foto’s de achtergronden moet aanpassen, kan ik dat prima, zolang er niemand tegen me aan praat!’ Hij houdt bewust rekening met zijn beperkingen: “voor beide psychiatrische problematieken heb ik een leven zonder stress nodig en dat heb ik hier”. ‘Door de rust die ik krijg en de weinige stress die ik ervaar heb ik nauwelijks last van mijn bipolaire stoornis en hoef ik geen medicatie te gebruiken. Ik doe bepaalde dingen niet. Zo rijd ik bijvoorbeeld nooit ‘s avonds want dan zorgen de felle lichten voor teveel impulsen. Ik zorg daarbij dat ik werk volgens een vast dagpatroon en houdt mijn middagen vrij om flexibel te blijven, of om uit te rusten. Mijn vriendin houdt er ook rekening mee: ze laat me ’s ochtends met rust en we zijn transparant over mijn problemen tegenover anderen, zo kunnen zij er ook rekening mee houden.’
Tips voor anderen in het buitenland met een psychiatrische achtergrond
- Zorg dat je een goed zelfinzicht hebt. Het helpt ook als je makkelijk praat over je problemen, zodat je mensen duidelijk kan maken wat er aan de hand is en zij er rekening mee kunnen houden.
- Zorg net als ik voor een goed dagritme/dagplanning en ga actief op zoek naar dingen om te doen, houdt bijvoorbeeld een blog bij en wees niet bang om nieuwe dingen uit te proberen!
- Houd je eigen grenzen goed in de gaten! Weet waar je krachten en je beperkingen liggen! ‘Als ik aan een logo werk, ben ik mij er bewust van dat ik diezelfde dag niet kan gaan schrijven aan mijn blog, dan wordt het teveel voor een dag.
- Zorg in het begin voor een Nederlandse hulpverlener. Het is makkelijker je uit te drukken in je eigen taal, op die manier wordt je vaak net iets beter begrepen.
Wil je meer lezen over de ervaringen Arjan? Neem een kijkje op zijn blog.